Η κριτική σκέψη σας επιτρέπει να λαμβάνετε καλύτερες αποφάσεις. Αποτελείται από νοητικές διαδικασίες, όπως η ικανότητα σωστής κρίσης, η ανάλυση και αξιολόγηση. Περιλαμβάνει πιθανές διαδικασίες προβληματισμού προκειμένου να σχηματιστεί μια σταθερή κρίση που να συμβιβάζει τα αποδεικτικά στοιχεία με την κοινή λογική. Η κριτική σκέψη περιλαμβάνει σαφώς τη σύνθεση, την αξιολόγηση και την ανασυγκρότηση της σκέψης, εκτός από την ανάλυση. Οι κριτικοί στοχαστές συγκεντρώνουν πληροφορίες με όλες τις αισθήσεις, τις λεκτικές ή/και γραπτές εκφράσεις, τον προβληματισμό, την παρατήρηση, την εμπειρία και τη συλλογιστική. Η κριτική σκέψη έχει τη βάση της σε πνευματικά κριτήρια που υπερβαίνουν τις υποδιαιρέσεις αντικειμένων και τα οποία περιλαμβάνουν: σαφήνεια, αξιοπιστία, ορθότητα, ακρίβεια, συνάφεια, βάθος, εύρος, λογική, σπουδαιότητα και δικαιοσύνη.
Η κριτική σκέψη δεν σημαίνει ότι είμαστε τυφλοί και αποδεχόμαστε όλη τη γνώση που αποκτήθηκε, αλλά ότι ξέρουμε πώς να την αξιολογήσουμε σωστά. Είναι κάτι αληθινό ή καλό μόνο και μόνο επειδή οι περισσότεροι πιστεύουν ότι είναι αληθινό ή καλό; Η κριτική σκέψη είναι η αναζήτηση μιας βαθύτερης αλήθειας. Ο κριτικός στοχαστής ρωτάει: «Είναι αλήθεια;» Κριτική σκέψη είναι η αναζήτηση βαθύτερων λόγων για ορισμένες πράξεις. Αναφέρεται σε μία από τις βασικές δια βίου ικανότητες - την εκμάθηση της σκέψης.
Η κριτική σκέψη και η μάθηση είναι μία από τις σημαντικότερες δραστηριότητες στην ενήλικη ζωή. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η κριτική σκέψη συνδέεται με ολόκληρη τη ζωή μας, με όλο το φάσμα των διαφορετικών τομέων στους οποίους αποδεικνύουμε την κριτική σκέψη με πρωτοτυπία, αδιαλλαξία και την ικανότητα εξεύρεσης νέων εναλλακτικών λύσεων.
Συχνά συσχετίζουμε ή συγχέουμε την κριτική σκέψη με τη λογική, τη δημιουργική ή την πλάγια/μη γραμμική σκέψη. Ωστόσο, η διαδικασία της κριτικής σκέψης είναι διαφορετική από εκείνες που αναφέρονται στο σχήμα. Περιέχει πολλά συστατικά, συμπεριλαμβανομένης της ψυχικής και συναισθηματικής, η οποία, για παράδειγμα, τη διαχωρίζει σημαντικά από τη λογική σκέψη.
Πάνω απ’ όλα, ο σκοπός της κριτικής σκέψης είναι σημαντικός για το γεγονός ότι: προσπαθούμε να δούμε ότι η σκέψη μας, η δράση ή η συμπεριφορά μας μέχρι στιγμής (ή η σκέψη και η συμπεριφορά των άλλων) δεν είναι απαραίτητα η μόνες σωστές ή ακόμα και η πιο κατάλληλες. Μέσα από κριτική κρίση ανακαλύπτουμε νέες εναλλακτικές λύσεις, από τις οποίες στη συνέχεια επιλέγουμε την καταλληλότερη επιλογή για εμάς, ανάλογα με τους στόχους που θέλουμε να επιτύχουμε.
Σε γενικές γραμμές, μπορούμε να μιλήσουμε για δύο τύπους σκέψης:
Η συγκλίνουσα σκέψη χαρακτηρίζεται από το πόσο κάθετη είναι η σκέψη, το στοιχείο της οποίας είναι η ακεραιότητα και ο προσανατολισμός-στόχος, συνήθως από διάφορες επιλογές μέχρι τη μόνη σωστή λύση.
Η αποκλίνουσα σκέψη, από την άλλη πλευρά, ταυτίζεται με τη δημιουργική σκέψη, η οποία χαρακτηρίζεται από ευελιξία και πλήθος ιδεών σε σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτή η σκέψη είναι πλάγια ή οριζόντια, η οποία θα μπορούσε να ειπωθεί ότι είναι μια συνειδητή, σκόπιμη ώθηση της διαισθητικής σκέψης.
Πώς μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι πρόκειται για κριτική σκέψη; Ποιες διαδικασίες λαμβάνουν χώρα τότε;
1. Η κριτική σκέψη είναι μια παραγωγική και θετική δραστηριότητα
Όταν σκεφτόμαστε κριτικά, αντιλαμβανόμαστε διαφορετικές συμπεριφορές, αξίες, κοινωνικές δομές και άλλες μορφές εμφάνισης, ενώ γνωρίζουμε ότι οι άλλοι άνθρωποι είναι επίσης πεπεισμένοι για την ορθότητα των πράξεων και της σκέψης τους.
2. Η κριτική σκέψη είναι μια διαδικασία, όχι ένα αποτέλεσμα
Η κριτική σκέψη είναι μια συνεχής αμφισβήτηση των προβλέψεων· πάντα αμφιβάλλουμε, ακόμη και για το αν έχουμε φτάσει στο υψηλότερο επίπεδο κριτικής σκέψης.
3. Η εμφάνιση της κριτικής σκέψης εξαρτάται από τις συνθήκες υπό τις οποίες λαμβάνει χώρα
Η κριτική σκέψη αναδύεται κυρίως ως σκέψη (εκφρασμένη γραπτώς ή προφορικώς) ή ως συγκεκριμένη δράση που έχει διαφορετικά αποτελέσματα στο περιβάλλον.
4. Η κριτική σκέψη μπορεί να προκληθεί από θετικά και αρνητικά γεγονότα
Η άποψη που επικρατεί είναι συχνά ότι η κριτική σκέψη είναι αποτέλεσμα τραυματικών ή τραγικών γεγονότων που βιώνουμε, και με αυτόν τον τρόπο αμφισβητούμε την ορθότητα της προηγούμενης σκέψης μας. Είναι αλήθεια ότι τέτοια γεγονότα είναι πιο συχνά η αιτία για προβληματισμό, αλλά είναι ακριβώς η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης που μας επιτρέπει να μειώσουμε τον αριθμό τέτοιων περιπτώσεων.
Ωστόσο, η κριτική σκέψη ενεργοποιείται και από ευχάριστα γεγονότα, κατά τη διάρκεια των οποίων αναρωτιόμαστε επίσης για την καταλληλότητα των προηγούμενων αποδόσεών μας.
5. Η κριτική σκέψη είναι συναισθηματική και ορθολογική
Αν και η κριτική σκέψη μπορεί να γίνει κατανοητή ως μια αυστηρά ορθολογική διαδικασία, τα συναισθήματα είναι στην πραγματικότητα απαραίτητα σε αυτήν. Δηλαδή, συχνά αρχίζουμε να λύνουμε τα προβλήματα διαφορετικά όταν συμβαίνει κάτι που μας κάνει λυπημένους, θυμωμένους, και αισθανόμαστε δυσαρέσκεια, χαρά και παρόμοια.
Η διαδικασία της κριτικής σκέψης λαμβάνει χώρα πάντα μέσα από στάδια, στάδια που οδηγούν το άτομο στο τελικό αποτέλεσμα - μια αλλαγή στη συμπεριφορά, τη σκέψη ή κάποια άλλη απόφαση.
Τα στάδια της κριτικής σκέψης μπορούν να ονομάζονται διαφορετικά, αλλά είναι ως επί το πλείστον οι ίδιες δραστηριότητες. Ο Stephan Brookfield τα ονόμασε ως εξής:
Χαρακτηριστικά των κριτικών στοχαστών
Η κριτική σκέψη είναι σημαντική σε όλους τους τομείς της ζωής μας. Μας δίνει νέες προοπτικές για τα ήδη γνωστά φαινόμενα, εγείρει αμφιβολίες για τις γενικά αποδεκτές αλήθειες και ανοίγει νέους δρόμους για εμάς. Με βάση αυτό, μπορούμε να πούμε ότι στη σημερινή εποχή της ταχείας αλλαγής, είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε θέματα κοινωνικοπολιτικής πτυχής.
Με την κριτική σκέψη – εξετάζοντας όλες τις πλευρές ενός ζητήματος, ενός γεγονότος ή περιστάσεων, αναλογιζόμενος τις εμπειρίες του παρελθόντος και ακούγοντας τι έχουν να πουν ο πελάτης (χρήστης) ή άλλα μέλη της ομάδας — θα μπορούσατε να καταλήξετε σε μια ανακάλυψη που κινεί την προσωπική σας εξέλιξη προς τα εμπρός με νέους και συναρπαστικούς τρόπους. Η κριτική σκέψη είναι μια απαραίτητη σημαντική ικανότητα προσωπικότητας στον εθελοντισμό σε περιόδους κρίσης.
Το παρόν έργο χρηματοδοτήθηκε με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η παρούσα δημοσίευση εκφράζει τις απόψεις μόνον των δημιουργών, και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν φέρει ουδεμία ευθύνη για οποιαδήποτε χρήση των πληροφοριών που εμπεριέχονται σε αυτήν.
Open eClass © 2003-2023 — Όροι Χρήσης
