Οργανωτικές δεξιότητες: Προσαρμοστικότητα & Ευελιξία

Προσαρμοστικότητα & Ευελιξία

Η αλλαγή έρχεται στη ζωή μας ως αποτέλεσμα μιας κρίσης, ως αποτέλεσμα επιλογής ή κατά τύχη. Και στις τρεις περιπτώσεις βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την επιλογή – να κάνουμε μια αλλαγή ή όχι; Σε καταστάσεις κρίσης, στην πραγματικότητα δεν έχουμε καμία επιρροή στην προγραμματισμένη και συνειδητή λήψη αποφάσεων. Η κατάσταση μας εκπλήσσει και χρειάζονται προσαρμογές. Αυτά είναι συχνά η αιτία πολλών συναισθηματικών προβλημάτων, ή ακόμη και προβλημάτων υγείας. Δεν μπορούμε να αποφύγουμε τα απροσδόκητα γεγονότα (κρίσεις) στη ζωή μας, καθώς είναι αυτά τα γεγονότα που μας προκαλούν και μας αναγκάζουν να βγούμε από τη ζώνη άνεσής μας. Αν αγνοήσουμε την πρόκληση της αλλαγής, σε προσωπικό επίπεδο αρνούμαστε επίσης την ευκαιρία να μάθουμε και να εξελιχθούμε.

Η ανθεκτικότητά μας στη ζωή μπορεί να γίνει ισχυρότερη μόνο όταν αποδεχόμαστε την αλλαγή και διαχειριζόμαστε τις προκλήσεις με θετικό τρόπο. Οι δεξιότητες αντιμετώπισης είναι οι μέθοδοι που χρησιμοποιεί ένα άτομο για την αντιμετώπιση δύσκολων και αγχωτικών καταστάσεων. Μπορούν να βοηθήσουν ένα άτομο να αντιμετωπίσει μια κατάσταση, να αναλάβει δράση και να είναι ευέλικτο και επίμονο στην επίλυση προβλημάτων.

Η προσαρμοστικότητα και η ευελιξία είναι δύο από τις πολύ σημαντικές ιδιότητες, που αναζητούνται σε μεγάλο βαθμό σε διάφορους τομείς εργασίας και υπό διαφορετικές συνθήκες.  Και οι δύο ορολογίες ουσιαστικά σημαίνουν απλώς προσαρμογή σε ορισμένες περιστάσεις ή εναύσματα (εξωτερικά και εσωτερικά).

Προσαρμοστικότητα είναι η προθυμία να αλλάξετε ή να αντιμετωπίσετε τις δικές σας αντιλήψεις ή ιδέες. Η ευελιξία είναι περισσότερο η ικανότητα να «βαδίζετε προς τους άλλους» και να τους συναντάτε στα μισά του δρόμου. Και τα δύο γίνονται πιο σημαντικά στις καθημερινές ταχέως μεταβαλλόμενες κοινωνίες και/ή στους χώρους εργασίας μας και σύμφωνα με το Forbes συγκαταλέγονται στις οκτώ δεξιότητες που θα χρειαστούν οι άνθρωποι στον μελλοντικό χώρο εργασίας. Οι υπόλοιπες είναι: ενσυναίσθηση, ταπεινοφροσύνη, διαφάνεια, ικανή επικοινωνία, συναισθηματική νοημοσύνη και δέσμευση σε ένα όραμα.

Στον τομέα των κοινωνικών επιστημών και σε όλους τους τομείς παροχής βοήθειας σε επαγγέλματα και δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένου του εθελοντισμού, αυτές οι δεξιότητες είναι πολύ απαραίτητες.

Τύποι δεξιοτήτων προσαρμογής

Ως προσαρμοστικότητα μπορούμε να ορίσουμε την ικανότητα να είμαστε δημιουργικοί και ευέλικτοι σε νέες καταστάσεις. Είναι μια σημαντική ικανότητα επιβίωσης και συχνά θεωρείται ως χαρακτηριστικό της προσωπικότητας. Μερικοί άνθρωποι είναι πιο ευπροσάρμοστοι και άλλοι δυσκολεύονται περισσότερο. Η αποδοχή της αβεβαιότητας του μέλλοντος σημαίνει τον προγραμματισμό ενός βήματος τη φορά. Κάνοντας μικρά βήματα μέσα από τα μεγάλα προβλήματα, όπως αναμφίβολα είναι μία πανδημία, σημαίνει διαφοροποίηση μεταξύ των πραγμάτων που μπορούμε να ελέγξουμε και αυτών  που δεν μπορούμε και κατά κάποιον τρόπο καλλιέργεια της προσαρμοστικότητας του εαυτού μας μαθαίνοντας την ως δεξιότητα.

Ως ήπια δεξιότητα, η προσαρμοστικότητα απαιτεί μια σειρά από άλλες ήπιες δεξιότητες προκειμένου να εφαρμοστεί με επιτυχία.

  1. Ικανότητα μάθησης (για όσους έχουν ανεπτυγμένες δεξιότητες προσαρμοστικότητας, η αποτυχία είναι μόνο μέρος της μάθησης).
  2. Επιμονή (δημιουργία πιο θετικής, ενθαρρυντικής και εστιασμένης στάσης, π.χ. αυτενέργεια, ανθεκτικότητα)·
  3. Επινοητικότητα (αναζήτηση και εξεύρεση νέων πόρων και τεχνικών), επιδεικνύοντας δημιουργικότητα, επίλυση προβλημάτων, πρωτοβουλία·
  4. Περιέργεια (χωρίς φόβο προς τις νέες ιδέες, τις προτάσεις), επιδεικνύεται στην έρευνα, ευρύτητα πνεύματος·
  5. Αναλυτικές δεξιότητες
  6. Στρατηγική Σκέψη
  7. Διαπραγμάτευση
  8. Επικοινωνία (προφορική, γραπτή)

Τύποι δεξιοτήτων ευελιξίας

Η προσαρμογή στην αλλαγή απαιτεί ευελιξία. Στην κρίση της πανδημίας, με όλες τις προκλήσεις, τις δύσκολες συνθήκες, τις γενικές αβεβαιότητες, οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν πολυπλοκότητα στην αλλαγή (σωματική, ψυχολογική, πνευματική, ιατρική κ.λπ.). Η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα είναι οι απαιτήσεις. Πολλές κοινωνικές έρευνες επισημαίνουν την αναγκαιότητα των κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων που θα επιτρέψουν αυτή τη διαδικασία. Τα άκαμπτα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, η συναισθηματικά αναλφάβητη ανικανότητα του ατόμου να αναπτύξει ένα συγκεκριμένο επίπεδο ανθεκτικότητας μπορεί να οδηγήσει σε πιο σοβαρή ψυχική δυσφορία, ακόμη και σε διαταραχή.

Για να αποφευχθεί αυτό, επισημαίνουμε (3) τρεις τύπους ευελιξίας που βοηθούν στην προσαρμογή στην αλλαγή:

  1. Γνωστική ευελιξία — η ικανότητα χρήσης διαφορετικών στρατηγικών σκέψης και νοητικών πλαισίων.
  2. Συναισθηματική ευελιξία — η ικανότητα να αντιμετωπίζει κανείς τα δικά του συναισθήματα και τα συναισθήματα των άλλων.
  3. Ευελιξία διάθεσης — η ικανότητα να παραμένει κάποιος αισιόδοξος και ταυτόχρονα ρεαλιστής.

Σημασία σε περιόδους κρίσης (π.χ. πανδημία)

Η προσαρμοστικότητα και η ευελιξία είναι εξαιρετικά σημαντικές δεξιότητες κατά την εργασία με ανθρώπους και γενικά στα επαγγέλματα παροχής βοήθειας. Κατά την πρόσληψη εθελοντών, και οι δύο δεξιότητες αποτελούν σημαντική αναγνωρισμένη κατηγορία για την εργασία σε εξαιρετικές περιστάσεις και υπό ειδικές συνθήκες.